سەرەتا داوا … لە هەموو مامۆستایانی ئایینی دەکەم لەسەرانسەری جیهاندا…… پاشان داوا لەیەکێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان و ئەنجومەنی باڵای فەتوا لەهەرێم دەکەم، لەبری هەوڵدان بۆ سوکایەتی کردن و ناوزڕاندنمان، بابەشێوەیەکی ئەکادیمی و ژیرانە و شارستانیانە بەڕێزیان وەڵامی باوەڕداران بدەنەوە لەسەر ئەم گوتارەمان، بەتایبەت لەسەر ئەو فەرموودانەی لێکمانداوەتەوە لەم گوتارەماندا، گەر هەڵەیەک یا بوهتانێکیشمان کردبێت، باداوای یاساییمان لەسەر تۆمار بکەن و باوەڕدارانی لێ ئاگادار بکەنەوە، گەر لەتواناشیاندا نیە، دەتوانن […]
هەوڵ ئەدەم چەند کورتە سەرنجێک دەربارەی کورد لە سەدەی بیست و یەکدا بخەمە ڕوو، بە ئامانجی کارکردنی زیاتر لە سەریان لە داهاتودا. یەکێک لە خەسڵەتە هەرە سەرەکیەکانی کوردستانی باشور لە سەدەی بیستدا، پەیوەندی ئەو پارچەیەیە بە زلهێزێکی وەک ئەمریکاوە. ئەم پەیوەندیە بەرهەمی شەڕی ساردە، ئامرازیی و سنورداربوە. بەڵام بەردەوام لە گەشەکردندا بوە. لە سەدەی بیستویەکدا ئەم پەیوەندییە گۆڕانکاری بە سەردا دێت. کرۆکی ئەم گۆڕانکارییە لە پەیوەندی بە ئەمریکا و هاتنی […]
کێشەی دەسەڵاتی کوردی ئەوەیە تاکو ئێستا بچوکترین بنەماکانی ماف ناناسێت و بەپێوەری دیوەخان و سەرۆک خێڵ ئەم ھەرێمە بەڕێوە دەبات و ھەوڵ دەدات ئیمارەتێک درووست بکات، ھاوشێوەی دوبەی و شێخەکانی کەنداو، بەڵام نەتوانی ئەمیان درووست بکات بەو بەڵگەیە سەیری پەرەسەندنی بوونیادی ئەو وڵاتە بکەن و نە وەک دەسەڵاتێکی مۆدێرن کار بکات، کۆرۆنا توانی بێسەوادی ئەم دەسەڵاتە بخاتەروو، کەچەندە دەستەوەستانە لەچارەسەرکردنی بچوکترین قەیران، کەتوانای نییە بەرەورووی بچوکترین کێشە ببێتەوە، ئێستا قەیرانی […]
زۆرێک لە ھاوڵاتیانی وڵاتانی جیھانی سێیەم یا تایبەت تر وڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و کیشوەری ئەفریقا زۆرجار دروشمی “ئێمە کەمترنین لە ھاوڵاتیانی ئەوروپی و ڕۆژئاوایی” یان لە خۆپیشاندان و ڕێپێوانەکانیان بەکارھێناوە و ئەو وڵاتانەیان بە نمونەی ھەرە پێشکەووتویھەموو بوارەکان ھێناوەتەوە ھەر لە سیاسیەوە دەست پێبکە تا دەگاتە خزمەتگوزاری و زۆرجار ژیانی تایبەتی ھاوڵاتی ئەوروپی بە نمونەیباڵا ھێنراوەتە پێش چاو، بەڵام ئەمانە تا ھاتنی ڤایرۆسێک بوو، کە ئەگەر مەودای ڤایرۆسەکە لەو وڵاتەی لێوەی سەری ھەڵدا(چین) پێوانەبکەین تا دەگاتە کیشوەری ئەوروپا ئەوا دەبینین وڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست نزیکتر بن نەک ئەوروپا یا ڕوون تر وەک خۆیان باسی دەکەن وڵاتانی جیھانی یەکەم* ئەو پرسیارە جەوھەریەی پێویستە لای زۆرێک لە خەڵک گەڵالە ببێ ئەوەیە کە، بۆچی ئاوا پێشبینی نەکراوانە ڕویدا؟وە چۆن لەو وڵاتانەی بە باشترینەکانی جیھان دادەنران لە ڕووی سیستەمی تەندروستی بەو شێوەیە خێرا تەشەنەی کرد؟. یەکێک لە دکتۆرەکانی وڵاتی ئیتاڵیا لە بەرنامەیەکی تەلەفزیۆنی ڕاستەوخۆدا بە ئاشکرا وتی “بەڵێ حکومەت و سیستەمی بەڕێوەبردن ودیموکراسیەتمان باشترینن بەڵام ئێمەی ھاوڵاتی نا” ئەم قسەیە چەندین تێبینی و بەرچاو ڕوونی لەخۆ دەگرێ، وڵاتێکی وەک عێراق کەنمونەیەکی زیندووی وڵاتێکی خراپی جیھانی سێیەم بوو و درێژترین سنووریشی لەگەڵ یەکێ وڵاتانە ھەیە کە زۆرترین کەسی تووشبویکۆڕۆنای تێدایە بەڵام توانی بەربە بڵاوبوونەوەی خێرای ڤایرۆسەکە بگرێ، ئایا وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا بەھۆی نەبوونی سیستەمی سنوور لەنێوان وڵاتەکان غەدر لێکراوبوون یا کەمتەرخەمی ھاووڵاتیانی ئەو وڵاتانە ھۆکاری تەشەنەکردنی خێرای ئەو ڤایرۆسە بوو ! کۆمەڵەینێودەوڵەتی گالوپ بۆ ڕاپرسی نێودەوڵەتی لە ساڵی 2015 ڕاپرسیەکی ئەنجام داوە سەبارەت بەو وڵاتە ئەوروپیانەی دوای چونە تەوالێتدەستیان دەشۆن، ئەنجامی ڕاپرسیەکە شۆکھێنەر بوو، وڵاتێکی پێشکەوتوی جیھانی یەکەم لە بابەتی ھۆڵەندا تەنیا لە %50 ھاوڵاتیانیبایەخیان بە دەست شۆردن داوە و وڵاتی ئیتاڵیا لە %57 و وڵاتی بەلجیکا %60 و وڵاتی ئیسپانیا %61 ی ھاوڵاتیان، بایەخ نەدان بەتەندروستی و پاک و خاوێنی لەپاڵ دەیەھا کەم و کوڕی تر نمونەیی بوونی ھاووڵاتی ئەوروپی خستە ژێر بارێک کە ڕەنگە جارێکی تر نەتواننبە فیزەوە بە خەڵکی غەیرە ئەوروپی بلێن “ئێرە ئەوروپایە، کەواتە دەتانپارێزین” ئەمە جگە لە کەمتەرخەمی حکومەت لەمەڕ ڤایرۆسێک کە تەنھاچەند ھەفتەیەک پێشووتر گشت سیستەم و کایەکانی وڵاتێکی یەک ملیار و نیوی لە بابەتی چینی بەرەو داڕوخان برد، ھەر زوو حکومەتی چینھەنگاوی پێویستی گرتەبەر و قەدەغەی ھاتووچۆی ڕاگەیاند و ھەموو شتێکی وەستاند، ناوەندەکانی خوێندن و کۆلێژەکان و جوڵانەوەیشەقام و ھاتنەناوەوە و چوونەدەرەوەی وڵات و کەرتی پیشەسازی و بازرگانی لەپاڵ ئەوەی دەیزانی کە ئەمە زیانی چەندەھا ملیار دۆلاری بەدواوەیە بەڵام لەپاڵ ئەو زیانە زۆرەش ھەنگاوەکان وایان کرد زیانەکان زۆر گەورەتر نەبن، ھەموو ئەمانە لەپێناو زاڵ بوون بەسەر تەشەنەنەکردنی ڤایرۆسەکە و سەرکەوتوو بوو لەم کارە، بەڵام ھەر دوای چەند ڕۆژێک نیشانەکانی تەشەنەکردنی ڤایرۆسەکە لە گشت وڵاتانیئەوروپا بەدی کرا، کەواتە پێویست بوو حکومەت بە خێرایی ھەمان ھەنگاوی بگرتایەتە بەر کەچی نەک ھەر وا ڕووی نەدا بەڵکو وڵاتێکی وەکوبەریتانیا تا ئێستاش ناوەندەکانی خوێندنی دانەخستوە و ھیچ ڕێگەیەکی وای نەگرتوەتە بەر کە کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر تەشەنەنەکردنی زیاتر و زیاتری ڤایرۆسەکە لە کاتێکدا ڕۆژانە مەرگی ئەو کەسانە دەبینن کە بەریتانیان گەیاندە ئەمڕۆ یا وەک ئیتاڵیا کە توانایئەوەی نەماوە خزمەتگوزاری پێویست بۆ ئەو ھەموو تووشبوە زۆرە دابین بکا و زۆر بە سادەیی و بە ناڕاستەوخۆیی پیرەکانیان تێگەیاندووەکە “ژیان لەپێش گەنجەکانە کەواتە ھەوڵ بدە ئەو ڤایرۆسە تووشت نەبێ“، لێرەوە پێویستە ھەموو ھاوڵاتیەکی ئەوروپی دووجار بە خۆیدابچێتەوە جارێکیان لەھەمبەر کەمتەرخەم بوون لە جێبەجێ کردنی ھەندێ پرەنسیپی ڕۆژانەی تەندروستی و جارێکی تریش بۆ ئەوەی بزانن کەحکومەتەکانیان ھەڵبژێرداوی خوایی نییە و مرۆڤ بەڕێوەی دەبا و قابیلی ھەڵە و ڕەخنە لێگرتنە. پێم وایە دوای کۆڕۆنا زەحمەت دەبێ کەئەوروپا قەرەبوی ئەو ھەموو ملیار یۆرۆیە بکاتەوە و جەنگێکی تر دەست پێ دەکا ئەویش جەنگی مایەپوچ بوونی چەندین کۆمپانیای زەبەلاح ودروست بوونی چەندین کۆمپانیای تازەیە بەڵام یەکێتی ئەوروپا ئەو یەکێتیەی جاران نامێنێتەوە. *:زۆربەی وڵاتانی جیھانی یەکەم وڵاتی پێشکەوتوو و پیشەسازین دەکەونە کیشوەری ئەوروپا و شۆڕشی پیشەسازی بۆ یەکەم جار لەمکیشورە ڕوویدا لە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەھەم، پێش ئەوە خەڵکی ئەوروپا خەریکی کشتوکاڵ بو.
وەزیری فڕەنسا بۆ کاروبارەکانی یەکێتی ئەوروپا رایگەیاند، ئەو رێگەیەی کە یەکێتی ئەوروپا بۆ بەرەنگاربونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا گرتویەتیەبەر، متمانە بە یەکێتێ ئەوروپا سنوردار دەکات، بەتایبەت لەپاش ئەوەی هەفتەی رابردو شکستیهێنا لە رێککەوتن لەسەر رێوشوێنی کەمکردنەوەی کاریگەری بڵاوبونەوەی ڤایرۆسەکە لەسەر یەکێتی ئەوروپا. لەئێستادا یەکێتی ئەوروپا لە هەوڵدایە بۆ ئەوەی بتوانێت بەشێوەیەکی شیاو مامەڵە لەگەڵ قەیرانی ڤایرۆسی کۆرۆنا بکات، کە بە گەورەترین تاقیکردنەوە دادەنرێت کە یەکێتییەکە پێیدا تێپەڕدەبێت لەدوای دەرچونی بریتانیا لە یەکێتییەکە […]
ململانێی نێوان مرۆڤەکان دەگەڕێتەوە بۆ جیاوازی نێوان چینەکان تا جیاوازی چینایەتی زیاتر بێت ململانێکانیش زیاتر دەبن و شێوە و شێوازی بەربەرەکانێی زیاتر بەخۆوە دەبینێت. سیستەمی سەرمایەداری هەردەم بەدوای بازاڕ و قازانجدا دەگەرێ، هەتا ئەگەر لەسەر لاشەی مرۆڤەکانیش بێ بەلایەوە گرنگ نیە، بەڵکو ئاستی قازانجەکە بەلایەوە گرنگترینە. لە دوای بڵاوبوونەوەی پەتای کۆڕۆنا(کۆڤید 19) وەک دەزانین سەرەتا لە ووڵاتی چین بڵاوبۆوە دواتر چەندین ووڵاتی تری گرتەوە ئێستا لە زۆربەی ووڵاتانی گۆی زەوی […]
درووستکردنی حەمام، لە کوردیدا بە گەرماو، گەرمابە، و تاوخانەشی پێ ئەڵێن، لە سێ هەزار ساڵ پێش ئێستا لە شارستانیی سۆمەریەکان و میسرییەکان لە وڵاتانی میزۆپۆتامیا و دۆڵی نیل، سەری هەڵداوە. پێش ئەم سەردەمەش مرۆڤ لە کانی و جۆگە و ڕوبارەکان خۆیان شوستووە، بەتایبەتی لە تاڤگەکاندا، کە پاشان بیرۆکەی درووستکردنی دوش یا دوشکردنی لێ وەرگیراوە، سوودیان وەرگرتووە. لێرەوە بۆمان دەرئەکەوێت کە بوونی ئاو و شوێنی جوگرافی و سەرزەوی سەوزایی هەردوو شارستانی […]
ئه‌مرۆ 24/3/2020 یادی چل ساڵه‌ی شه‌ری قزله‌ره‌و رێك چل ساڵ به‌ر له ئێستاو له رۆژی 24/3/1980 پێشمه‌رگه قاره‌مان و چاونه‌ترسه‌كانی حزبی شیوعی عێراق به مه‌فره‌زه‌یه‌كی {16} كه‌سی به‌رنگاری سوپاكه‌ی دیكتاتۆر سه‌دام حوسه‌ێن و حزبی به‌عسی عه‌ره‌بی و به یاوه‌ری جاشه خۆفرۆشه‌كان بوونه‌وه. سوپاكه‌ی سه‌دامی دیكتاتۆرو حزبی به‌عسی عه‌ره‌بی خوێنرێژ پێنجه‌مین سوپای گه‌وره‌و مۆدێرنی جیهان بوو، خاوه‌نی فرۆكه‌ی جه‌نگی و هه‌لیكۆپته‌روو تۆپ و راجیمه‌و هه‌مووجۆره چه‌كێك بوو، به یاوه‌ری سه‌دان به‌تالیۆنی […]
کەس نازانێت داخۆ کۆڕۆناڤایرەس چی بەسەر مرۆڤایەتی دێنێت، چەند کەس دەکوژێت، بەگشتیی مردوەکان خەڵکی کوێ دەبن؟ ئەمەو دەیان پرسیاری دیکە کە وەڵامەکانیان تا ئێستا دیار نین بەڵام ئەوەی لای من مەعلومە دنیای دوای کۆڕۆناڤایرەس (post-coronavirus world) وەک دنیا پێش خۆی نابێت. لەم کورتەبابەتە حەزدەکەم هەڵوەستە لەسەر هەندێک لەو گۆڕانکارییە چاوەڕوانکراوانە، یان چاکتر بڵێم چاوەڕوانکراوانەم، بکەم. هەندێکیان تاڕادەیەکی زۆر پێموایە کە وادەبن هەندێکیشیان حەزدەکەم وابن. بەمانایەکی دیکە هەندێکیان هەڵقوڵاوی تێگەیشتنێکی ڕیالیستانەن […]
– جوانیی و جەژنیی نەورۆز، لە حیکایەتەکەی کاوەو زوحاكدا نیە، لەوەدانیە کە کامیان کوردەو کامیان فارسە، کامیان زاڵمەو کامیان مەزڵومە.. جوانیی و جەژنیی نەورۆز، لە ماناکەیدایە (ڕۆژی نوێ). کە تیایدا سروشت و ساڵ و ژیان، نوێ ئەبێتەوەو ئەمەش ڕووداوێکی هێندە گەورەو مانایەکی هێندە گرنگە، کە ئەگەر لە هەر ڕۆژێکا بەرجەستەببێ، ئەو ڕۆژە بەحەق شایستەی جەژن و بەرزڕاگرتنە، ئەگەرچی هیچ حیکایەتێکیشی لەپشتەوە نەبێت! – یەعنی حیکایەتە گەورەکە (ژیانەوەو نوێبوونەوەیە) کە حیکایەتێکی […]
